ENZİMLERİN YAPISI , ÖZELLİKLERİ VE REAKSİYONA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Canlı hücrelerde üretilen özel proteinlerdir.DNA’daki kalıtsal bilgiye göre sentezlenir.Enzimlerin proteinden oluşmuş kısmına apoenzim denir.Buna ise basit enzim denir.Enzimlerin vitaminden oluşmuş kısmına koenzim denir.Mineralden oluşmuş kısmına kofaktör denir.Apoenzim ile koenzimin birlikte oluşturduğu gruba tam enzim anlamına gelen holo enzim denir.Enzimlerin etki ettiği maddeye substrat denir.
Aktivasyon Enerjisi:Bir kimyasal tepkimenin başlayabilmesi için gerekli olan en düşük enerji miktarıdır.

Enzimler aktivasyon enerjisini düşüren biyolojik katalizörledrir. 

                     Substratlar bir geçiş haline ulaşmak için büyük miktarda enerjiye gerek duyarlar.                         Enzim geçiş halini stabilize ederek ürünlerin oluşması için gereken enerjiyi azaltır.

Enzimlerin özellikleri:

 

• Enzim ile substrat anahtar kilit çeklindedir.
• Enzimler çift yönlü (terssinir) çalışır.
• Etki ettikleri reaksiyonlardan değişmeden çıkarlar.
• Aynı reaksiyonlarda tekrar tekrar kullanılabilirler.
• Canlı içinde ve dışında faaliyet gösterirler.
• Her enzim bir genin kontrolünde sentezlenir ve çalışır buna bir enzim bir gen hipotezi denir.
• Her hücrede tepkime çeşidi kadar enzim çeşidi vardır.
• Çok hızlı çalışırlar.
• Hücrede bir apoenzim belirli bir koenzim yada kofaktörle çalışır. Bir koenzim yada kofaktör birden çok apoenzimle çalışabilir.
• Işıktan etkilenmezler belirli bir sıcaklık ve pH’ta çalışırlar.
• Hücrede takımlar halinde çalışırlar.
• Bir enzim tepkimesinde açığa çkan ürün bir sonraki tepkimenin substratıdır.
• Enzimler isimlendirilirken enzim aktif ise substratın yada kotalizlediği tepkimenin sonuna “-az” eki getirilir. Örnek: Maltaz
  Enzim aktif değil ise “-jen” eki getirilir.
  Örnek: pepsinojen, tiripsinojen

Enzimlerin Çalışmasına Etki Eden Etmenler

                                                                                                                  
 Sıcaklık : Enzimler protein yapılı olduğundan, proteinleri etkileyen sıcaklık değişimlerine duyarlıdırlar.Tepkime hızının yükselmesi, sıcaklıkla doğru orantılıdır. Fakat belirli bir noktadan itibaren düşmeye başlar ve tamamen durur. En iyi çalışabileceği sıcaklığa Optimum Sıcaklık denir.Bu değer pek çok canlıda 30 - 40 °C arasındadır. (İnsana 36,5 °C )

  
pH Derecesi :  Enzimler pH değişimine karşı çok duyarlıdırlar. Genellikle çok fazla asidik ve alkalik ortamda etkisizdirler. Bazı hallerde enzimler en yüksek etkinliği belirli bir pH derecesinde gösterirler. Bu pH derecesine "Optimum pH" denir. Örneğin, proteini parçalayan pepsin, midenin 2 pH'lık asidik ortamında maksimum çalışır; buna zıt olarak pankreastan salgılanan ve yine protein sindiriminde rol alan tripsin, ancak 8,5 pH'de optimum olarak çalışabilir. 
 




  Enzim Yoğunluğu : Eğer pH ve sıcaklık uygunsa yeterli miktara substrat bulunan bir ortamda, enzim yoğunluğu arttıkça reakiyon hızı da artar. Sınırlı miktarda substrat bulunan bir ortamda, enzim yoğunluğu artırılırsa reakiyon bir süre evam eder ve sonra durur.





  
Substrat Yoğunluğu : Enzim miktarı sabit tutulup substrat yoğunluğu artılırsa, reakiyon hızı en yüksek noktaya ulaştıktan sonra sabit kalır.Bunun nedeni enzimlerin bir süre sonra substrata doymuş hale gelmeleri ve hiç boş kalmaksızın çalışmalarıdır.



 

 
Substrat Yüzeyi : Enzimler etkilerini substratın dış yüzeyinden başlayarak gerçekleştirdikleri için, substrat yüzeyi arttıkça reaksiyon hızı da artar.Substratın küçük parçalara bölünmesi, toplam yüzeyi artıracağından enzimin etkinliğinde de artışa yol açacaktır.

Su : Enzimlerin büyük bir kısmı işlevlerini su içinde gösterirler.Çünkü moleküllerin birbirine çarparak reaksiyonu gerçekleştirebilmesi için hareketi sağlayacak sıvı bir ortamın olması gerekir.Enzimler ortamdaki su oranı yüzde 15 'in altına düştüğünde çalışmazlar.Kuru yiyeceklerin bozulmadan kalması bu besinlerde üreyebilen mikrorganizmaların enzim etkinliğinin durmasından kaynaklanmaktadır.

İnhibitör madde : Enzim etkinliğini yavaşlatan veya engelleyen maddelere inhibitör denir.Bazı inhibitörler enzimin aktif merkezine bağlanarak , bazıları da aktif merkezi bozarak enzim etkinliğini durdururlar.